Κλιματική αλλαγή: Στο χείλος του... γκρεμού η Ευρώπη - Καμπανάκι για ανθρώπινες ζωές και οικοσύστημα

Παρά την απαξίωση που έχει, κατά καιρούς, «βιώσει» το μείζον πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, ειδικοί, πλέον, κρούουν ακόμη πιο δυνατά τον κώδωνα του κινδύνου όσον αφορά την περιβαλλοντική ατζέντα καθώς «τα οικοσυστήματα που στηρίζουν την οικονομία καταστρέφονται». 

Ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής τίθεται σε κίνδυνο από την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, σύμφωνα με έκθεση που είδε το φως της δημοσιότητας, με υψηλόβαθμα στελέχη της Ένωσης να προειδοποιούν για την σταδιακή αποδυνάμωση των κανόνων που αφορούν το... πράσινο.

Συγκεκριμένα, σημειώνεται πως η ήπειρος έχει σημειώσει «σημαντική πρόοδο» στη μείωση της ρύπανσης που προκαλεί την υπερθέρμανση του πλανήτη, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, αλλά η εμφανής μείωση της άγριας ζωής και η κλιματική αλλαγή είναι η αιτία που καταστρέφονται τα οικοσυστήματα που στηρίζουν την ευρωπαϊκή οικονομία.

Τα 4+1 σημαντικότερα σημεία της έρευνας

Η έβδομη έκδοση της έκθεσης, η οποία δημοσιεύεται κάθε πέντε χρόνια από το 1995, διαπίστωσε:

• Περισσότερο από το 80% των προστατευόμενων οικοτόπων βρίσκονται σε κακή ή κακή κατάσταση, με «μη βιώσιμα» πρότυπα κατανάλωσης και παραγωγής να οδηγούν στην απώλεια άγριας ζωής.
• Η «καταβόθρα άνθρακα» της ΕΕ έχει μειωθεί κατά περίπου 30% σε μια δεκαετία, καθώς η υλοτομία, οι πυρκαγιές και τα παράσιτα βλάπτουν τα δάση.
• Οι εκπομπές από τις μεταφορές και τα τρόφιμα έχουν μειωθεί ελάχιστα από το 2005, παρά την πρόοδο σε άλλους τομείς.
• Τα κράτη μέλη δεν έχουν καταφέρει να προσαρμοστούν στα ακραία καιρικά φαινόμενα τόσο γρήγορα όσο έχουν αυξηθεί τα επίπεδα κινδύνου.
• Η έλλειψη νερού επηρεάζει ήδη έναν στους τρεις Ευρωπαίους και θα επιδεινωθεί την ίδια ώρα που το κλίμα αλλάζει.

«Δυσκολευόμαστε να πετύχουμε τους στόχους μας»

«Δυσκολευόμαστε να επιτύχουμε τους στόχους μας για το 2030 σε πολλούς τομείς», δήλωσε η Leena Ylä-Mononen, εκτελεστική διευθύντρια του οργανισμού. «Αυτό, ουσιαστικά, θέτει σε κίνδυνο τη μελλοντική ευημερία, την ανταγωνιστικότητα και την ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων».

Η προειδοποίηση έρχεται εν μέσω μιας άρσης των πράσινων κανόνων, καθώς τα ακροδεξιά κόμματα που αρνούνται την επιστήμη της κλιματικής αλλαγής κερδίζουν έδαφος σε όλη την ήπειρο. Οι ΗΠΑ έχουν επίσης ασκήσει πιέσεις στους ηγέτες της ΕΕ να αγοράσουν τα ορυκτά καύσιμα και να εγκαταλείψουν τα πρότυπα ρύπανσης που επηρεάζουν τα εισαγόμενα αγαθά.

Τα σχόλια των υπευθύνων

Οι τρεις άνθρωποι που αποτελούν τους υπευθύνους για την περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ - η Teresa Ribera, η Jessika Roswall και ο Wopke Hoekstra - χρησιμοποίησαν τα ευρήματα της έκθεσης, που δημοσιεύτηκε από τον Guardian, για να υποστηρίξουν τη συνέχιση της δράσης για το κλίμα και προειδοποίησαν να μην θεωρηθεί οικονομικό βάρος.

«Το κόστος της αδράνειας είναι τεράστιο και η κλιματική αλλαγή αποτελεί άμεση απειλή για την ανταγωνιστικότητά μας», δήλωσε ο Wopke Hoekstra και πρόσθεσε μεταξύ άλλων ότι «η διατήρηση της πορείας είναι απαραίτητη για την προστασία της οικονομίας μας».

Παράλληλα, η Teresa Ribera εξήγησε χαρακτηριστικά πως «η καθυστέρηση ή η αναβολή των κλιματικών στόχων θα αυξήσει μόνο το κόστος, θα εμβαθύνει τις ανισότητες και θα αποδυναμώσει την ανθεκτικότητά μας».

Μόλις δυο πολιτικοί στόχοι εντός χρονοδιαγράμματος

Η έκθεση σκιαγραφεί μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα μέχρι σήμερα για το περιβάλλον της Ευρώπης, αν και οι χρονοβόρες διαδικασίες επαλήθευσης έχουν ως αποτέλεσμα δεδομένα για ορισμένα ζητήματα να χρονολογούνται από το 2021. Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι μόνο δύο από τους 22 συγκεκριμένους πολιτικούς στόχους για το 2030 - οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και οι ουσίες που καταστρέφουν το όζον - ήταν «σε μεγάλο βαθμό εντός χρονοδιαγράμματος». Εννέα ήταν «σε μεγάλο βαθμό εκτός χρονοδιαγράμματος», ενώ οι υπόλοιποι παρουσιάζουν μικτή τάση.

Η κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος κρίθηκε ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς η ΕΕ δεν κατάφερε να επιτύχει τον στόχο της για την ανάσχεση και την αντιστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας έως το 2020. Την ίδια ώρα, μάλιστα δεν υπάρχουν δείκτες βιοποικιλότητας που να υποδεικνύουν την επίτευξη των στόχων για το 2030. Ένα από τα ελάχιστα θετικά της έρευνας αφρούσε την άγρια ​​ζωή και ήταν η αύξηση των προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες αυξήθηκαν στο 26,1% της ξηράς και στο 12,3% της θάλασσας το 2022.

Η πρόοδος προς μια κυκλική οικονομία ήταν επίσης κακή. Η ζήτηση υλικών που καλύπτεται από την ανακύκλωση αυξήθηκε ελάχιστα - από 10,7% το 2010 σε 11,8% το 2023. «Το πραγματικό κόκκινο πανί είναι η κατανάλωσή μας», δήλωσε ο Tobias Lung, συν-συγγραφέας της έκθεσης αναφέροντας πως «Τα επίπεδα κατανάλωσής μας είναι πάρα, πάρα, πάρα πολύ υψηλά».

Η αλλαγή της ατζέντας από την κλιματική αλλαγή στην οικονομική ανταγωνιστικότητα

Οι ηγέτες της ΕΕ έχουν μετατοπίσει την εστίασή τους από την κλιματική δράση στην οικονομική ανταγωνιστικότητα τον τελευταίο χρόνο, αποδυναμώνοντας τις πράσινες πολιτικές στο πλαίσιο μιας ώθησης για «απλοποίηση» που κάποιοι έσπευσαν να χαρακτηρίσουν ως απορρύθμιση.

Η επιτροπή αναφέρει ότι εξακολουθεί να εμμένει στην πράσινη ατζέντα της, αλλά προσφέρει ευελιξία στους βιομηχανικούς τομείς που θεωρούν τους κανόνες επαχθείς, καθώς και στα κράτη μέλη που αντιστέκονται στον ρυθμό της μετάβασης.

Η Ylä-Mononen τόνισε τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα στην Ευρώπη, η οποία έχει οδηγήσει σε πρόωρους θανάτους από λεπτά σωματίδια, οι οποίοι μειώθηκαν περίπου στο μισό από το 2005. «Σώζουμε ανθρώπινες ζωές χάρη σε αυτές τις ενέργειες», είπε και πρόσθεσε: «Είναι πραγματικά κάτι για να συνεχίσουμε».